|
|
Elektrik tesislerinde aktif
olmayan bölümler ile sıfır iletkenleri ve bunlara bağlı bölümlerin, bir
elektrot yardımı ile, toprakla iletken bir şekilde birleştirilmesine
TOPRAKLAMA denilmektedir.
Elektrik sistemlerinin devamlılığını sağlamak ve insan hayatını güvence
altına almak için elektrik sistemlerinde, gerilim altındaki kısımlar
yalıtılırlar.
Toprağa karşı yalıtımda, çeşitli sebeplerle, her zaman bozulma ve delinme
şeklinde hata meydana gelmesi kaçınılmazdır.
Topraklama, meydana gelebilecek bu çeşit bir hata durumunda, insan hayatını
güvenceye almak maksadıyla uygulanacak işlemlerden biridir.
Diğer taraftan şebekelerin düzgün çalışmasını sağlamak amacıyla ile
topraklama işlemine gerek duyulur.
Topraklamada başlıca iki amaç vardır :
A- Topraklanacak cihaz veya bölüm ile referans toprak (topraklanan nesnenin
elektrodundan oldukça uzak, en az 20 m.,bir toprak yüzeyi) arasındaki
direncin (toprak elektrodu geçiş direnci, yayılma direnci) olabildiğince
küçük olmasını sağlamak.
Bu nedenle doğacak hata akımlarını mümkün olduğu kadar büyültmek.
B- Cihazların, bina aksamının ve benzeri elemanların aralarında, işletme
esnasında potansiyel farkı meydan gelmemesini saylamak.
Topraklamanın amaca göre sınıflandırılması
Topraklama başlıca üç amaçla yapılmaktadır.
1. Koruma topraklaması
İnsanları tehlikeli dokunma gerilimlerine karşı korumak için işletme
araçlarının aktif olmayan kısımlarının topraklanması.
2. İşletme topraklaması
İşletme akım devresinin, tesisin normal işletilmesi için topraklanması
3. Fonksiyon topraklaması
Bir işletim tesisinin veya bir işletme elemanının istenen fonksiyonu yerine
getirmesi için yapılan topraklama. Yıldırım etkilerine karşı koruma, raylı
sistem topraklaması, zayıf akım cihazlarının topraklanması.
Koruma topraklaması, alçak gerilim tesislerinde temas gerilimine karşı
koruma yöntemlerinden biridir.
Yüksek gerilim tesislerinde ise temas gerilimine karşı korumada kullanılacak
tek yöntemdir.
Baştada belirtildiği gibi işletme araçlarının aktif olmayan bölümleri, uygun
şekilde toprak içine tesis edilmiş olan bir topraaklama düzenine iletken bir
şekilde bağlanarak koruma topraklaması elde edilir.
Burada uygulanan yöntem ile, hata halinde, insan vücudu üzerinden geçecek
akımı olduğunca az tutmak ve bu arada devredeki koruma cihazlarının
çalışmasını sağlayarak arızalı kısmın, hızla devre dışı olmasını
sağlamaktır.
İşletme topraklaması, alçak gerilim şebekelerinde, transformatörlerin sıfır
noktalarının, doğru akım tesislerinde bir kutbun veya orta iletkenin
topraklanması ile yapılır. Böylece sistemde, toprağa karşı oluşacak
gerilimin belirli değerleri aşmamasına çalışılır.
Orta ve yüksek gerilim şebekelerinde işletme topraklaması ülkelerin
yönetmeliklerine göre değişmektedir. Ülkemizde Orta gerilim şebekeleri
direnç üzerinden topraklanmaktadır. Yüksek gerilim şebekelerinin ise direkt
olarak topraklanması yoluna gidilmektedir.
|
